ГЛАГОЛЫ VOLO, NOLO, MALO
1. Глагол volo, volui, —, velle хотеть — древний атематический глагол. В нем наблюдается чередование основ vol (vul) / vel (vi). Атематический характер его проявляется в следующих формах инфектного ряда: praesens ind. и infinitīvus praes. Все остальные формы инфектного ряда и все формы перфектного ряда образуются правильно, как у глаголов III спряжения.
Число
| Лицо
| Praesens
| ind.
| con.
| Sing.
| 1.
| volo
| velim
| 2.
| vis
| velis
| 3.
| vult
| velit
| Pl.
| 1.
| volŭmus
| velīmus
| 2.
| vultis
| velītis
| 3.
| volunt
| velint
| Participium praesentis: volens, entis
| Infinitivus praesentis: velle ( < *vel-se)
|
|
| Число
| Лицо
| Imperfectum
| Futūrum I
| ind.
| con.
| Sing.
| 1.
| volēbam
| vellem
| volam
| 2.
| volēbas
| velles
| voles
| 3.
| volēbat
| vellet
| volet
| Pl.
| 1.
| volebāmus
| vellēmus
| volēmus
| 2.
| volebātis
| vellētis
| volētis
| 3.
| volēbant
| velient
| volent
|
|
|
Глагол volo не имеет форм императива.
2. Глагол nolo, nolui, —, nolle не хотеть представляет собой сложение non + volo > nolo.
Число
| Лицо
| Praesens
| Imperfectum
| ind.
| con.
| ind.
| con.
| Sing.
| 1.
| nolo
| nolim
| nolēbam
| nollem
| 2.
| non vis
| nolis
| nolēbas
| nolles
| 3.
| non vult
| nolit
| nolēbat
| nollet
| Pl.
| 1.
| nolŭmus
| nolīmus
| nolebāmus
| nollēmus
| 2.
| non vultis
| nolītis
| nolebātis
| nollētis
| 3.
| nolunt
| nolint
| nolēbant
| nollent
| Imperativus praes.:
Sing.
|
| 2
|
| noli
| Pl.
|
| 2
|
| nolīte
|
| Participium praes.: nolens, entis
| Infinitivus praesentis: nolle
|
|
3. Глагол malo, malui, —, malle предпочитать, хотеть больше представляет собой сложение magis + volo > malo.
Число
| Лицо
| Praesens
| Imperfectum
| ind.
| con.
| ind.
| con.
| Sing.
| 1.
| malo
| malim
| malēbam
| mallem
| 2.
| mavis
| malis
| malēbas
| malles
| 3.
| mavult
| malit
| malēbat
| mallet
| Pl.
| 1.
| malŭmus
| malīmus
| malebāmus
| mallēmus
| 2.
| mavultis
| malītis
| malebātis
| mallētis
| 3.
| malunt
| malint
| malēbant
| mallent
| Infinitivus praesentis: malle
|
|
Глагол malo не имеет форм participium praesentis и императива.
Форм страдательного залега глаголы volo, nolo, malo не имеют.
ГЛАГОЛ ЕО
Глагол ео, ii, ĭtum, īre идти — древний атематический глагол, сохранивший чередование гласных в корне i/e(i).
Число
| Лицо
| Praesens
| Imperfectum
| Futūrum I
| Futūrum II
| ind.
| con.
| ind.
| con.
| Sing.
| 1.
| eo
| eam
| ibam
| irem
| ibo
| iĕro
| 2.
| is
| eas
| ibas
| ires
| ibis
| iĕris
| 3.
| it
| eat
| ibat
| iret
| ibit
| iĕrit
| Pl.
| 1.
| imus
| eāmus
| ibamus
| irēmus
| ibĭmus
| ierĭmus
| 2.
| ītis
| eātis
| ibātis
| irētis
| ibĭtis
| ierĭtis
| 3.
| eunt
| eant
| ibant
| irent
| ibunt
| iĕrint
|
|
Число
| Лицо
| Perfeсtum
| Plusquamperfeсtum
| ind.
| con.
| ind.
| con.
| Sing.
| 1.
| ii
| iĕrim
| iĕram
| issem1
| 2.
| isti1
| iĕris
| iĕras
| isses
| 3.
| iit
| iĕrit
| iĕrat
| isset
| Pl.
| 1.
| iĭmus
| ierĭmus
| ierāmus
| issēmus
| 2.
| istis1
| ierĭtis
| ierātis
| issētis
| 3.
| iērunt
| iĕrint
| iĕrant
| issent
|
|
Participium praes.: iens, euntis
Participium fut.: itūrus, a, um
Gerundium: eundi
Gerundīvum: eundus, a, um
Imperativus
Infinitivus praes.: īre
Infinitivus perf.: isse1
1 isti, istis, issem, isse — стяженные формы вместо iisti, iistis, iissem, iisse.
ГЛАГОЛЫ СЛОЖНЫЕ С ЕО
ab-eo, ab-ii, ab-ĭtum, ab-īre уходить
ad-eo, ad-ii, ad-ĭtum, ad-īre подходить; посещать; обращаться (к кому-л.)
ех-ео, ex-ii, ex-ītum, ex-īre выходить
in-eo, in-ii, in-ĭtum, in-īre входить
inter-eo, inter-ii, inter-ĭtum, inter-īre погибать
per-eo, per-ii, per-ĭtum, per-īre погибать
praeter-eo, praeter-ii, praeter-ĭtum, praeter-īre проходить мимо
prod-eo, prod-ii, prod-ĭtum, prod-īre выступать
red-eo, red-ii, red-ĭtum, red-īre возвращаться
trans-eo, trans-ii, trans-ĭtum, trans-īre переходить
Некоторые из этих префиксальных глаголов получают переходное значение и имеют все формы пассивного залога, например: flumen transītur реку переходят (букв.: река переходится).
ЛЕКСИЧЕСКИЙ МИНИМУМ
anĭmus, i m душа, дух; ум
bis дважды; bis tantō вдвое больше
confīdo, confīsus sum 3 (+ dat. или abl.) доверять, полагаться
diligentia, ae f усердие, старание, тщательность
disciplīna, ae f учение; наука
edisco, edidĭci, — 3 заучивать наизусть
effĭcio, fēci, fectum 3 создавать, делать
eo, ii, ĭtum, īre идти
fas n (нескл.) естественное, божественное право, (естественный) закон; fas est дозволено, можно
gratus, а, um приятный, угодный; благодарный
hora, ae f час; время
malo, malui, —, malle предпочитать
memoria, ae f память
motŭs, ūs m движение
neglĕgo, lexi, lectum 3 пренебрегать
nolo, nolui, —, nolle не хотеть, не желать
numĕrus, i m число
perdo, dĭdi, dĭtum 3 губить
permaneo, mansi, mansum 2 оставаться (постоянно), пребывать
potestas, tātis f сила, могущество; власть
rarus, а, um редкий
ratio, iōnis f счет; расчет, план; метод; разум
reprehendo, ndi, nsum 3 порицать, укорять
rus, ruris n деревня
sidus, sidĕris n небесное светило; созвездие
transeo, ii, ĭtum, īre переходить
transfĕro, tŭli, lātum, ferre переносить; передавать
versus, ūs m стихотворная строка, стих
virtus, tūtis f доблесть; достоинство; добродетель
volo, volui, —, velle хотеть, желать
Урок 23. Упражнения
ТЕКСТ
I. DISCIPLĪNA DRUĬDUM
Disciplīna druĭdum in Britannia reperta atque inde in Galliam translāta esse existimātur, et illi, qui diligentius eam rem cognoscĕre volunt, plerumque illo discendi causā proficiscuntur. Ităque multi juvĕnes in disciplīnam et suā spontĕ conveniunt et a parentĭbus propinquisque mittuntur. Magnum numĕrum versuum discipŭli druĭdum ediscĕre dicuntur (ităque nonnulli annos vicēnos in disciplīna permănent). Neque fas esse existĭmant eă littĕris mandāre, cum in relĭquis fere rationĭbus Graecis littĕris utantur. Id mihi duābus de causis druĭdes instituisse videntur: nam neque volunt in vulgum disciplīnam efferri neque volunt eos, qui discunt, littĕris confīsos minus memoriae studēre, quod fere plerisque accĭdit, ut praesidio litterārum diligentiam in perdiscendo atque memoriam remittant.
Imprīmis volunt persuadēre non interīre anĭmos, sed ab aliis post mortem transīre ad alios atque hōc maxīme ad virtūtem excitāri putant metū mortis neglectō. Multa praeterea de siderĭbus atque eōrum motū, de mundi ac terrārum magnitudĭne, de rerum natūra, de deōrum immortalium vi ac potestāte dispŭtant et juventūti tradunt.
(По Цезарю, De bello Gallĭco, VI, 14)
Примечания к тексту:
illō — туда, memoriae studēre — стараться запомнить, remittĕre — (зд.) ослаблять, hōc (abl. causae) — благодаря этому, de rerum natūra — о природе всего сущего.
II.
1. Volens nolens. 2. Nolo ego metui, malo amāri. 3. Vivĭmus non ut volŭmus, sed ut possŭmus. 4. Quod voles gratum esse, rarum effĭce. 5. Multa eveniunt homĭni, quae vult, quaenonvult. 6. Dic mihi, utrum malis nunquam nasci, an nasci moritūrus? 7. Aliēna vitiă reprehendi quisque mavult, quam suă. 8. Si vis felix esse, esto. 9. Si vis amāri, ama.
10. Stultum facit fortuna, quem vult perdĕre.
11. Quō nunc is? — Eo rus. — I! 12. Sic transit gloria mundi. 13. Factum abiit, monumenta manent. 14. Omnia mutāntur, nihil intĕrit. 15. Pereant, qui ante nos nostra dixērunt.
16.
... at caelum certe patet: ibimus illac;
Omnia possideat, non possidet aĕra Minos. (Ovidius)
17.
Quisquis amat, valeat, pereat, qui nescit amare;
Bis tanto pereat, quisquis amare vetat. (Epigrammăta Latĭna)
18.
Nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda,
Nec, quae praeteriit, hora redire potest. (Ovidius)
Примечания к тексту:
8. esto! — imperatĭvus futūri от глагола esse 16. Слова Дедала из поэмы Овидия «Метаморфозы» (См. урок 16 «Daedălus et Icărus»).
ЗАДАНИЕ
1. Определите формы:
noluĕrit, voluisset, velim, ite, praeteriērunt, peristi, transeundus, nolebāmus, maluit, ibo, intereas, noluĕrant, transistis, it, eunt, perīret, adeam.
2. Определите в тексте «Disciplīna druĭdum» все конструкции acc. cum. inf. и nom. cum inf. Назовите инфинитивы этих конструкций.
3. Ответьте на вопросы:
1. Ubi disciplīna druĭdum reperta esse existimabātur? 2. Quam ob rem juvĕnes Gallōrum in Britanniam proficiscebāntur? 3. Quid discipŭlis druĭdum agendum apud eos fuit? 4. Quam ob rem druĭdes disciplīnam suam littĕris mandāre nolēbant? 5. Quid druĭdes dis-cipŭlis suis persuadēre volēbant?
4. Определите к каким латинским словам восходят следующие русские дериваты:
трансляция, рациональный, литература, волюнтаризм, вульгарный, мемориальный, ремиссия.
5. Переведите с русского языка на латинский;
1. Говорят, что ученики друидов заучивали наизусть много ( = многие) стихов. 2. Друиды не хотели записывать (littĕris mandāre) свое учение. 3. Цезарь рассказывает, что друиды не хотели распространять в народе (in vulgum efferre) свое учение. 4. Говорят, что учениками друидов заучивалось много стихов наизусть. 5. Цезарь пишет, что учение друидов было перенесено из Британии в Галлию. 6. Ученики друидов старались (opĕram dare) заучивать много стихов наизусть. 7. Известно, что друиды пользовались греческим алфавитом ( = буквами). 8. Катон предпочитал быть, а не казаться, порядочным (bonus). 9. Они меня спросили, куда я иду.