Саннарны ничек кулланабыз? 1 страница

How to use numbers?

+37.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Сез Германиягә ничә кеше бардыгыз?

- Без икәү бардык: дустым һәм мин.

 

- Сколько человек вы ездили в Германию?How many people went to Germany with you?

- Мы вдвоём ездили: мой друг и я. There were two of us: my friend and I.

***************

- Сезгә имтиханда ничәшәр сорау бирделәр?

- Өчәр сорау.

 

- По сколько вопросов задавали вам на экзамене?How many questions were you given at the exam

- По три вопроса. Three questions to each person.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!

1) Ничәү? Берәү, икәү, өчәү, дүртәү, бишәү, алтау, җидәү, сигезәү, тугызау, унау – җыю саннары – собирательные числительные- collective numbers.

2) Ничәшәр? Берәр, икешәр, өчәр, дүртәр, бишәр, алтышар, җидешәр, сигезәр, тугызар, унар– бүлем саннары – разделительные числительные- divisive numbers.

3) Ничәләп? Егермеләп, кырыклап, йөзләп, меңләп, меңләгән –чама саннары- приблизительные числительные – approximate numbers

Рис. Спортивные сооружения

+38. Тыңлагыз, укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прослушайте, прочитайте и ответьте на вопросы. Read and answer the questions.

Шәһәребездә бик күп яңа спорт корылмалары төзелде: Боз сарае, Баскетхолл, чирәм хоккее стадионы, ат спорты комплексы һәм башкалар. Һәр спорт комплексында өчәр-дүртәр зал, икешәр бассейн, унбишәр йөгерү юлы, унар тренажер, икешәр сауна бар.

Без дусларыбыз белән “Планета фитнес” комплексына йөрибез. Һәрвакыт диярлек без дүртәү барабыз, ә кайбер көннәрне Алсу булмый, чөнки ул командировкага еш йөри. Без Әнисә белән икәү бассейнда йөзәргә яратабыз, ә Иркә белән Мәликә, гадәттә, тренажерларда шөгыльләнәләр. Һәр көнне без ике-өч сәгать шөгыльләнәбез, аннары берәр сәгать саунада утырабыз һәм салкын душ астында юынабыз. Соңыннан, фитобарга кереп, рәхәтләнеп, икешәр-өчәр чынаяк үлән чәе эчәбез. Спорт безгә көч бирә, кәефебезне яхшырта.

?Синеңчә, спорт комплексларына йөрү файдалымы, юкмы? Ханымнар һәм әфәнделәр ни өчен фитнес клубларына йөриләр? Сәламәт булу өчен, син нәрсәләр эшлисең?

39. Сорауларны дәвам итегез һәм җавап бирегез. Продолжите вопросы и ответьте на них. Complete the questions and give answers.

Сезгә укытучы ничәшәр туп ...................? Дустың атнага ничәшәр сәгать спорт залында ........................? Сез ярышларга ничәү ............................? Алар ничә тапкыр футбол ярышында ..........................? Спортчылар ничәшәр сәгать ............................?

40. Җөмләләрнең башын уйлап языгыз. Допишите начало предложений. Make up the beginning of the sentences.

............................... икешәр кеше катнашты. ...................................., ә без дустым белән икәү бадминтон уйнадык. .................................. һәр командада алтышар уенчы былырга тиеш.

......................................................, без чаңгы ярышына өчәү барабыз.

41. Дөрес әйтегез. Скажите прравильно. Say it correctly.

Ничә укучы? ...... студент. Ничәү баралар? ............. баралар. Ничәшәр дәрес? .................... дәрес. Ничә кешегә? ............... кешегә. Ничәнче мартта? .............. мартта.

42. Укыгыз һәм билгеләнгән сүзләргә сораулар куегыз.Прочитайте и поставьте вопросы к выделенным словам. Read and make up questions to the words in bold type.

Спортчы һәрвакыт көчле булырга тиеш. Гадәттә, мин стадионга җәяү йөрим. Кичә телевизордан күренекле спортчылар турында кызыклы тапшыру булды. Сәламәт булу өчен, спорт белән шөгыльләнергә кирәк. Чаңгы ярышында кырыклап спортчы катнашкан. Тимераякта шуу өчен, без шугалакка йөрибез.

43.Синонимнарны языгыз. Напишите синонимы. Write synonyms.

Аеруча - ......................., тату - ...................., булышырга - ........................., соңыннан - ........................, белем алырга- ............................., барлык - ..................., яхшы - ............................, монда - ..........................

44. Үзегезгә ошый торган спорт төре турында сөйләгез. Write and tell about your favourite or popular sport. изменить

СҮЗЛЕКЧӘ.СЛОВАРИК.VOCABULARY

авыр – 1)трудно- heavy; 2)тяжелый, тяжело- hard, difficult

барлыкка килергә – появиться- appear

беренчелек – первенсво-championship

бу уңайдан – по этому поводу-by the way

вакыйга –событие- event

горурланырга – гордиться- to be proud

дәрәҗә – честь- degree

диңгез – море- sea

диярлек –почти- almost, nearly

дөнья –мир-world

еракта –в долеке- far away

җан – душа- soul

җан атарга – болеть -to support, be a fan

җанатар –болельщик- supporter, fan

җиңәргә – победить- to win

җиңел – 1)легкий- light; 2) легко-easely

җиңелергә – терпеть поражение- to lose

 

ирешергә – достигать- to achieve

иртә – 1)утро- morning; 2) рано-early

исәп – 1) счет-calculation; 2) число- score

йолдыз – звезда- star

кайбер –некоторые- some

кайвакыт –иногда- sometimes

кочакларга – обнять-to hug

көнбатыш – запад- west

көндәш – соперник- rival

көнчыгыш – восток- east

көчле –сильный- strong, powerful

кычкырырга – кричатьto shout

менәргә – подняться- to raise

моңсу – грустно- sad

мөһим – важный important

ничәү – сколько how many

ничәшәр – по-сколько- how many each

сикерергә – прыгать- to jump

соң – 1) поздно late ; 2) после -after

соңгы – последний- last

сөйләшү – разговор- talk

танылган –известный- famous

тигез – 1)ровный- smooth; 2) одинаковый -equal

төркем –группа- team, group

уен – игра- game

уенчы –игрок- player

хөкемдар –судья- referee

һәвәскәр –любитель- amateur

һәрвакыт – всегда- always

һөнәри – профессиональный-professional

чыннан да –действительно- really, indeed

шугалак –каток- skate rink

шуу –кататься- skating

ярыш – соревнование- competition

ҮЗ-ҮЗЕГЕЗНЕ ТИКШЕРЕГЕЗ!ПРОВЕРЬТЕ СЕБЯ! CHECK YOURSELF!

 

+1. Дикторның сорауларын тыңлагыз һәм пауза вакытында җавап бирегез. Прослушайте вопросы диктора и ответьте на них в паузу. Listen to the questions on the recording and answer in pauses.

Син спорт белән шөгыльләнәсеңме?

.........................................................

Сиңа кайсы спорт төре ошый?

..................................................................

Сәламәт булу өчен, кышын нишләргә кирәк?

.......................................

Җәйге спорт төрләре ниндиләр?

................................................

Олимпия уеннары ничә елга бер була?

............................................

Синеңчә, иң популяр спортчы кем?

.......................................................................................

2. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Физкультура дәресендә укучылар нишлиләр? Җәен син футбол уйныйсыңмы? Кышын тимераякта шуасыңмы? Синеңчә, ярышта җиңү өчен, нинди булырга кирәк? Сиңа танылган спортчылардан кемнәр ошый? Синеңчә, кайсы спорт төре матуррак: фигуралы шуумы, синхрон йөзүме?

3.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Кайда? Спорт комплексы ...... Кайя? Олимпия уеннары.......... Кайчан? 2013 нче ел.......... Ничәү? Ун.......... Ничәшәр? Дүрт......... Сәгать ничәгә? Сәгать тугыз...... Ничәләп?Алтмыш......

4.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

Җәен без ............................ Кышын дустым ..................................... Волейбол командасында ............................... Өчәр кеше ................................................ Татарча көрәштә кырыклап ................................................... Бүгенге көндә Татарстанда .....................................

5.Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Һәр шәһәрдән биш...... укучы килгән.

1) –ар 2) – әр 3) – әү

Дустым белән без өч......... булдык.

1) – ау 2) – ләп 3) – әү

Ярышта йөз…...... бала катнашкан.

1) - лап 2) – ләп 3) – гә

Минемчә, сикерү йөгерүдән авыр.......... .

1) –рак 2) – рәк 3) – тыр

6.Дөрес языгыз. Напишите правильно.

Write it correctly.

-аряки–әр

ун…

сигез…

йөз…

-лапяки–ләп

илле…

кырык…

алтмыш…

7.Төрле заманнарда дөрес әйтегез. Скажите правильно в различных временах. Say it correctly using different tenses.

Якшәмбе көнне без стадионга (барырга). Стадионда җиңел атлетика буенча шәһәр беренчелеге (булырга). Һәр мәктәптән бишәр укучы (катнашырга). Физкультура дәресләрендә без ярышка (әзерләнергә). Көн саен дәресләрдән соң мин утызар минут (йөгерергә).

8.Яраткан спорт командагыз турында языгыз һәм сөйләгез. Напишите и расскажите о любимой спортивной команде. Write and tell about your favourite sports team.

КИБЕТКӘ БАРАБЫЗ.МЫ ИДЁМ ЗА ПОКУПКАМИ WE GO SHOPPING

Уникенче дәрес.Двенадцатый урок.Twelfth Lesson

1. Ашамлыклар кибетендә булу турында ничек әйтәбез? Как говорим о посещении продуктового магазина? How to speak about going to a grocery store?

2. Аяк (өс, баш) киемнәре бүлекләрендә нәрсәләр сатып алабыз? Что покупаем в обувном отделе, отделе верхней одежды, головных уборов? What do we buy in a footwear (clothing, headwear) store? изменить

3. Киемнең үлчәме турында ничек әйтәбез? Как говорим о размере одежды? How to refer to units of measurement?

4. Сыйфат фигыльләрне ничек кулланабыз? Как употребляем причастия? How to use participles?

5. Шартны ничек белдерәбез? Как выражаем условие? How to express a condition?

6.Кире шартны ничек белдерәбез? Как выражаем уступительную модальность?How to express the Concessive Conditional

1.

Ашамлыклар кибетенә бару турында ничек әйтәбез?Как говорим о посещении продуктового магазина?

How to speak about going to a grocery store?

+1.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Гафу итегез, якында ашамлыклар кибете бармы?

- Әйе. Әнә теге йортта супермаркет урнашкан.

 

- Поблизости есть продуктовый магазин? Excuse me, is there a grocery store not far away from here?

- Да. Вон в том доме расположен супермаркет. Yes. There is a supermarket right in that house.

***************

- Миңа бер кило кыяр үлчәгез әле.

- Яхшы. Хәзер үлчим.

- Мне взвестье, пожалуйста, килограмм огурцов. Weigh me one kilo of cucumbers, please.

 

- Хорошо. Сейчас взвешу. OK. I will weigh.

Рис. Продуктовый магазин

+2.Тыңлагыз, укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прослушайте, прочитайте и ответьте на вопросы. ..............Read and answer the questions.

Кичә кичен без әнием белән ашамлыклар кибетенә кердек. Йортыбыздан ерак түгел генә яңа супермаркет урнашкан. Аның беренче катында ашамлыклар саталар. Анда төрле бүлекләр бар: ит бүлеге, балык бүлеге, икмәк һәм ярмалар бүлеге, сөт ризыклары бүлеге, эчемлекләр бүлеге, яшелчә һәм җиләк-җимеш бүлеге һәм башкалар. Анда без кара икмәк, бер литр сөт, бер пакет каймак, чәй сатып алдык. Сатучы безгә ярты килограмм кыяр, кило ярым помидор һәм бер баш кәбестә дә үлчәде. Аннары без балык бүлегенә кердек һәм кызыл балык сатып алдык.

?Сез ашамлыклар кибетенә көн саен йөрисезме? Гадәттә, сез кибеттә нәрсәләр сатып аласыз? Кешеләр кибеттә күбрәк нәрсәләр сатып алалар?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!

ярты кило -полкило -half a kilo

кило ярым –полтора кг-a kilo and a half

бер баш кәбестә -кочан капусты-a head of cabbage

бәя –цена - price

үлчәргә -взвешивать-to weigh

түләргә -платить-to pay

сатарга –продавать-to sell

сатып алырга – покупать-to buy

сум – рубль – rouble

тиен – копейка-

copeck

3. Сорауларны дәвам итегез. Продолжите вопросы. Complete the questions.

Ашамлыклар кибетендә .................................? Кичә син нәрсәләр ...........................? Бүген кем ашамлыклар кибетенә .....................? Гадәттә, әниең базардан ...........................? Сезнеңчә, ашамлыклар кайда ...............................................?

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ!ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ! PAY ATTENTION!

Менә монда (биредә). Вот здесь. Here it is.

Әнә анда (тегендә).Вон там.There it is.

3.Диалогларны тулыландырыгыз. Дополните диалоги. Complete the dialogues.

- Кара икмәк ................... ?

- Минемчә, ..................... сум.

- Ә бер литр сөт .................... ?

- Хәзер ................. сумдыр.

****

- Гафу итегез, бу кибеттә ................................?

- Юктыр, чөнки .............................................................

4. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.

Үрнәк:

- Исәнмесез! Сездә сыр бармы?

- Әйе, бар. Нинди сыр кирәк?

- Миңа “Пармезан” сыры кирәк.

- Рәхим итегез. Күпме үлчәргә?

- 300 грамм.

5. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Ничә сум?

Бер кило банан ............. Бер кило суган ................... Бер кило кишер ............ Бер кило бәрәңге ............... Бер кило ит ................... Бер литр сөт .................

Рис.

6. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Ашамлыклар (кибет), төрек (ризык), яшелчә (салат), татар ашлары (кафе), алма (сок), кытай (чәй), шәһәр (базар)

2.

Өс (баш, аяк) киемнәре бүлекләрендә нәрсәләр сатып алабыз?Что покупаем в обувном отделе, отделе верхней одежды, головных уборов?

What do we buy in a footwear (clothing, headwear) store?

+7.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Гафу итегез, кибетнең икенче катында нәрсәләр саталар?

-

- Анда өс киемнәре, баш киемнәре һәм аяк киемнәре бүлекләре бар.

-

-

-

- Извините, что продают на втором этаже магазина Excuse me, what is sold on the second floor of the store?

- Там находятся отдел верхней одежды, головных уборов и обувной отдел. There are departments of outerwear, headwear and footwear.

***************

- Сезнеңчә, бу куртка миңа килешерме?

- Белмим. Киеп карагыз.

-По- Вашему, эта куртка мне подойдёт? What do you think, will this jacket suit me?

- Не знаю. Примерьте.I don’t know. Try it on.

Рис. Магазин одежды и обуви

+8. УТыңлагыз һәм укыгыз. Прослушайте и прочитайте. ..........Read.

Миңа уңайлы җәйге аяк киеме кирәк. Дустым бу кибеттә өс киемнәре бүлегендә эшли. Әнием кышка җылы баш киеме сатып алган. Алсу өс киемнәре бүлегендә зур ташламалар булуы турында әйтте. Бу бүлектә ирләр өс киемнәре генә саталар, ә хатын-кызлар киемнәре сатмыйлар. Миңа бу кара свитерны киеп карарга кирәк. Шәһәребездә “Балалар дөньясы” кибете эшли. Мин дустымның туган көненә матур шарф бүләк иттем.

9. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Хәзер сиңа нинди киемнәр сатып алырга кирәк? Әниең өс киемнәре бүлегендә нәрсә сатып алган? Якшәмбе көнне дустың кайсы кибеткә барган?

Син бу баш киемен кайдан сатып алдың? Дустыңа нинди төстәге киемнәр күбрәк килешә? Сиңа кайсы кибет күбрәк ошый? Әниеңнең туган көненә нәрсә бүләк иттең?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!

өс киеме –верхняя одежда-outerwear

баш киеме –головной убор-headwear

аяк киеме –обувь-footwear

ирләр киеме –мужская одежда-menswear

хатын-кызлар киеме –женская одежда-womenswear

балалар киеме –детская одежда-children’s garments

 

10. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Аяк (кием), китаплар (бүлек), “Балалар дөньясы” (кибет), әниемнең (бүләк) дустымның (свитер), апамның (шарф).

+11. Мәкальне тыңлагыз һәм истә калдырыгыз. Прослушайте пословицу и запомните. Listen to the proverb and memorize.

Киеменә карап каршы алалар, акылына карап озаталар.

12.Сорауларны дәвам итегез. Продолжите вопросы. Complete the questions.

Дустыңның туган көненә ...........................? Әйт әле, өченчекөн син кайсы ................................? Гафу итегез, бу аяк киемен ...............................? Сезнеңчә, миңа нинди .....................................? Дустың белән очрашкач, сез кайсы ...............................? Кибеткә кереп, .............................? “Икеа” кибете ..........................?

13. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.

Энемә яхшы спорт аяк киеме ................... Без бүген кич белән “Спортмастер” кибетенә .............................. Миңа ........................ алырга кирәк. Бу кибеттә баш киемнәре дә ...................... Алар өс киемнәре бүлегендә ................. киеп карадылар. Бу кибеттә арзан әйберләр күп, шуңа күрә ул ................... ошый. Бу кибетнең исеме - .................

14.Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.

Үрнәк:

- Гафу итегез, сездә спорт киемнәре бармы?

- Әлбәттә. Рәхим итегез, керегез.

- Безгә хатын-кызлар өчен спорт киемнәре кирәк.

- Менә монда карагыз.

15. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up questions, read the sentences.

....................................? Кичә кичен без аяк киемнәре кибетенә кердек.

...................................? Миңа ак төстәге киемнәр ошый.

...................................? Дустым бу курткасын “Мега” кибетеннән алган.

...................................? Без бу кибеттә бернәрсә дә алмадык.

....................................? Бүген дустым энесенә бик матур кроссовкалар сатып алды.

3.

Киемнең үлчәме турында ничек әйтәбез?Как говорим о размере одежды?

How to refer to units of measurement?

+16.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Гафу итегез, сездә бу түфлинең 38 нче үлчәме бармы?

- Әйе, хәзер бирәм. Мәгез, киеп карагыз.

-

- Извините, у вас есть такие туфли 38 размера?Excuse me, do you have size 38 of these shoes?

 

- Да, сейчас принесу. Возьмите, примерьте.Yes, we do, I’ll bring it. Here you are, try it on.

17.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Миңа 56 нчы үлчәм баш киеме кирәк. Сеңелемә 37 нче үлчәм түфли кирәк.

Абыем 42 нче үлчәм аяк киеме һәм 52 нче үлчәм өс киеме кия. Якшәмбе көнне әнием миңа яңа күлмәк сатып алган. Бу озын күлмәк Сезгә бик килешә, алыгыз.Минемчә, бу куртка сиңа таман. Менә бу кыска куртканы киеп карыйм әле. Бүген җылы киенегез, чөнки урамда бик салкын.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

үлчәм –размер-size

тукыма –ткань-fabric

кияргә –надевать-to wear

киенергә –одеваться-to put on, dress (oneself)

киеп карарга –примерить-to try on

килешә –к лицу-(it) suits (someone)

таман –впору-(it) fits well

озын –длинный-long

кыска –короткий-short

киң –широкий-wide

тар –узкий-tight, narrow

күлмәк –платье-dress

чалбар –брюки-trousers

итәк –юбка-skirt

итек –сапоги-boots

бүрек –шапка-ушанка-cap

тун –шуба-fur coat

пальто-–пальто-oat

18. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Син ничәнче үлчәм өс киеме киясең? Әниеңә ничәнче үлчәм баш киеме кирәк? Дустың нинди чалбар кияргә ярата: киңме, тармы? Кызлар нинди итәк кияргә яраталар: озынмы, кыскамы? Супермаркетларда киемнәр саталармы? Аяк киемнәрен күбрәк кайсы кибеттән сатып аласыз? Сезгә нинди төстәге өс киемнәре килешә? Гаиләгездә кем кибеткә йөрергә ярата? Син бу бүлектә нәрсә дә булса киеп карадыңмы?

19.Диалогны тулыландырыгыз. Дополните диалог. Complete the dialogue.

- Син ял көннәрендә базарга...................... ?

- Гадәттә, мин .............................................

- Анда нәрсәләр ....................................?

- .............................................................

20. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up questions, read the sentences.

...............................? Дустыма кышкы киемнәр алырга кирәк.

................................? Ял көнне “Мега” кибетендә булдык.

..............................? Якшәмбе саен ул кибетләрдә йөрергә ярата.

...............................? Миңа ак төс килешә.

...............................? Иртәгә кибетләрдә өс һәм аяк киемнәренә җәйге ташламалар башлана.

21. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Супермаркетта сез нәрсәләр (сатып алырга)? Дустың ничәнче үлчәм аяк киеме (кияргә)? Син кайсы кибеткә (барырга)? Аңа нинди чалбар (килешергә)? Алар сатучыдан нәрсә (сорарга)? Син кайсы кибетләрдә булырга (яратырга)? Баш киеме бүлегендә ул нәрсә (киеп карарга)?