Саннарны ничек кулланабыз? 3 страница

Энем миңа .................... юыша. Дустым миңа .................... эшләште. Мин әбиемә ........................ пешерештем. Укытучыбыз безгә ................ бизәште.

13.Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Кайсы бәйрәмдә? ....................... Кемнең туган көнендә? ..................... Кем белән? .......................... Нинди бүләк? ......................... Нишләсә? .............................. Ул нишләгән? ....................... Кайсы көнне? ................. Нишләгәч? ...................... Нишләгәнче? ....................

2.

Табынга нәрсәләр куябыз?Что ставим на стол?

Which dishes do we serve for guests?

+14.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Сез бәйрәмнәрдә табынга нәрсәләр куясыз?

- Һәр бәйрәмгә өчпочмак пешерәбез, табынга ит, балык,

яшелчә һәм җиләк-җимеш, баллы ризыклар, эчемлекләр куябыз.

 

-Что вы ставите на праздничный стол? Which dished do you serve on special occasions?

- На каждый праздник печём треугольники, ставим на стол мясо. Рыбу, овощи фрукты, сладости, напитки.We make ochpochmaks, set the table with meat, fish, vegetables and fruit, sweets, drinks.

Рис. 8 марта

+15.Тыңлагыз, укыгыз һәм сорауларга җавап бирегез. Прослушайте, прочитайте и ответьте на вопросы. ...............Read, answer the questions.

8 нче март – Халыкара хатын-кызлар көне. Бу көнне барлык хатын-кызларны бәйрәм белән котлыйлар. Мин бу бәйрәмне бик яратам. Бу көнне без әнием өчен бәйрәм табыны әзерлибез. Без табынга тәмле-тәмле ризыклар куябыз. Әниемнең иң яраткан ризыгы – гөбәдия. Әтием үзе тоткан балыкларны кыздыра, ә без энем белән яз салаты ясыйбыз, чәй әзерлибез. Чәй янына кош теле, чәкчәк, кара җимеш, өрек, как (пастила), лимон куябыз. Әнием чәйне сөт белән эчәргә ярата. Бал белән дә чәй бик тәмле була. Ашагач-эчкәч, без ял итәбез. Бәйрәм бик күңелле үтә. Әниебез безгә рәхмәт әйтә.

? Әниегезне 8 нче март бәйрәме белән ничек котлыйсыз? Бу көнне нәрсәләр пешерәсез? Табынга нәрсәләр куясыз?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

Бәлеш, чәкчәк, коймак, кош теле, гөбәдия, кыстыбый, пәрәмәч, өчпочмак, бөккән, өлеш– татар халык ашлары- татарские национальные блюда- national Tatar cuisine.

16. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

Бәйрәмнәр күп булса да, иң яраткан ................................ Бәйрәм күңелле үтсә, ............................ Туган көнемне .................................. Бәйрәмдә табынга ................................. Мин лимон белән ...................... Кунаклар җиләк-җимеш .....................

17. Диалогны тулыландырыгыз. Дополните диалог. Complete the dialogue.

- Син кичә кемгә ...................................?

- Әбиемә ....................

- Кунакта .............................. сыйладылар?

- ................................................

18. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Без Яңа ел бәйрәмен өйдә (үткәрергә). Гадәттә, без кунакларны өйгә (чакырырга) һәм бәйрәм табыны (әзерләргә). Әнием тәмле ашлар (пешерергә). Без кунакларны чын күңелдән (сыйларга). Бәйрәм үткәч, без апам белән өйне (җыештырырга). Гаиләбездә бәйрәмнәрне күңелле үткәрергә (тырышырга).

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!

Яңа ел белән! С Новым годом! Happy New Year!

Туган көнегез котлы булсын! С днем рождеения! Happy Birthday!

Чын күңелдән тәбрик итәбез! Поздравляем от всей души! We congratulate you from the bottom of our hearts!

Бүләгегез өчен рәхмәт! Спасибо за подарок! Thank you for the gift.

Сез шундый игътибарлы! Вы так внимательны!You are so kind.

19. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Сез кая барасыз? Син кайдан кайтасың? Бу бүләкләр кемнеке?Дустың кайсы бәйрәмне күбрәк ярата? Бәйрәм табынына нәрсәләр куялар? Сез ни өчен безгә кунакка килмәдегез? Ял көнне вакытыгыз булса, безгә килерсезме?

Рис. Обед в школьной столовой

+20. ”Аш вакыты” шигырен тыңлагыз һәм ятлагыз. Порслушайте стихотворение “Время обеда” и выучите наизусть. Listen to the poem “Lunch time” and learn it by heart.

Аш вакыты

Тәлинкә-кашыклар,

Чәнечке-пычаклар

Тарата дежурный –

Аш урыны хәзерли.

Бик ипләп йөртә ул,

Ватмыйча кертә ул,

Эшкә бик оста ул,

Чиста ул, пөхтә ул,

Тәлинкә, кашыкның

Битләрен сөртә ул.

Тәртипне беләбез:

Кул юып керәбез.

Әйбәтләп кенә без

Ашыйбыз, эчәбез.

Б. Рәхмәт

4.

Кунакта үз-үзебезне ничек тотабыз?Как ведём себя в гостях?

How to behave oneself at somebody’s place?

+21.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Әйтегез әле, кунакта үз-үзеңне ничек тотарга кирәк?

- Минемчә, итагатьле, тәртипле һәм тыйнак булырга, хуҗаларның һәм башка кунакларның кәефен бозмаска кирәк.

- Скажите, как нужно вести себя в гостях? Tell me please, how one should behave oneself at somebody’s place?

- По-моему, нужно быть вежливым, воспитанным и скромным, не портить настроение хозяев и других гостей. I think one should be respectful, courteous and modest and should not spoil good spirits of hosts and other guests.

*****

- Ашларыгыз тәмле булсын!Приятного аппетита! Enjoy your meal!

- Әйдәгез, бергә булсын!Давайте, вместе будем! Come on in, join us!

22. Укыгыз. Прочитайте. Read.

Һәркем кунакта үз-үзен тәртипле тотарга тиеш. Кунакка вакытында килү яхшы, соңга калырга ярамый. Әгәр соңга калсагыз, шалтыратып, хуҗалардан гафу үтенегез.

Кунакка килгәч, тәкъдим ителгән урынга утырыгыз. Күршеләрегезгә игътибарлы һәм ягымлы булыгыз.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

тәкъдим итәргә –предлагать-to offer

үз-үзеңне тотарга –вести себя-to behave oneself

соңга калырга –опаздывать-to be late

күрше –сосед-neighbour

хуҗа –хозяин-host

хуҗабикә -хозяйка-hostess

игътибарлы –внимательный-attentive

ягымлы –приветливый-nice, sweet

итагатьле –вежливый-respectful

тыйнак -скромный-modest

тәртипле -воспитанный-well-behaved

+23.Сөйләм гыйбарәләрен тыңлагыз һәм истә калдырыгыз. Прослушайте устойчивые выражения и запомните. Listen and remembers the following set expressions.

-Ашыгыз тәмле булсын!

- Бергә булсын!

****

-Табыныгыз мул булсын!

- Рәхмәт, шулай булсын!

***

-Өстәлегез түгәрәк булсын!

- Рәхмәт, Сезнеке дә шулай булсын!

***

-Чәйләрегез баллы булсын!

-Рәхмәт!

***

-Рәхмәт, бик тәмле булган!

-Исән-сау булыгыз!

24. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. Complete the sentences.

Кунакка килгәч, мин хуҗабикә белән .......................... Һәр кеше ..................... тиеш. Кунаклар ............................ рәхмәт әйтәләр. Кунакларны ............................. белән сыйлыйлар. Кунакларга бигрәк тә .................... ошады. Аштан соң кунаклар ......................

25. Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Аш...... соң

1) –ка 2) – тан 3) – та

Чәй......... кадәр

1) – дә 2) – гә 3) – дән

Рәхмәт сез…...... .

1) - га 2) – не 3) – гә

Кунаклар.......... каршылау.

1) –га 2) – да 3) – ны

 

+26. Мәкальләрне тыңлагыз һәм истә калдырыгыз. Прослушайте пословицы и запомните. Listen to the proverbs and memorize.

* Кунак булсаң, тыйнак бул.

* Өч көн кунак бул, өч көннән соң ерак бул.

+27. ”Дәү әнигә барабыз” шигырен тыңлагыз һәм ятлагыз. Прослушайте стихотворение “В гости к бабушке” и выучите наизусть. Listen to the poem “Visiting grandma” and learn it by heart. Диск 6 № 29

5.

Мөмкинлекне һәм мөмкин түгеллекне ничек белдерәбез? Как выражаем возможность и невозможность?

How to express possibility and impossibility?

+28.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Әйтегезче, мин бу автобус белән татар театрына бара аламмы?

- Әйе, бара аласыз.

 

- Скажите, пожалуйста, я могу доехать на этом автобусе до татарского театра?Could you tell me please if I can take this bus to get to the Tatar Theatre?

- Да, можете доехать. Yes, you can.

 

- Гафу итегез, Казаннан Мәскәүгә автобус белән барып буламы?

- Минемчә, барып була.

 

 

- Извините, можно доехать из Казани до Москвы на автобусе? Excuse me, is it possible to go to Moscow from Kazan by bus?

- По-моему, можно доехать.I guess yes, it is possible.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ!MEMORIZE!

1) Ул нишли ала? Ул бара ала, килә ала, сөйли ала, тыңлый ала;

2) Ул нишли белә? Ул яза белә, әйтә белә,сөйли белә, тыңлый белә;

3) барып була, килеп була, сөйләп була, тыңлап була - мөмкинлекне белдерә торган аналитик фигыльләр – аналитические глаголы, выражающие возможность-analytical verbs expressing possibility, ability.

Ул бара алмый; ул яза белми; барып булмый –юклык формасы -negative form.

29.Җавап бирегез.Ответьте. Answer the questions.

Алло, сез бүген безгә килә аласызмы? Әйт әле, Казаннан Мәскәүгә поезд белән барып буламы? Гафу итегез, сез бу сорауга җавап бирә алмыйсызмы? Әйтегез әле, бүген директор белән сөйләшеп булырмы? Сез кунакларны сәгать биштә каршылый алырсызмы? Дустың пылау пешерә беләме? Син ит салаты ясый беләсеңме?

30.Үрнәк буенча әйтегез. Скажите по образцу. Say it according to the model.

Үрнәк: Мин бу сүзләрне дөрес әйтә алам. Бу сүзләрне дөрес әйтеп була.

Син бу ризыкларны өйдә пешерә аласың. Ул бүген бу эшне эшли алмый. Без бу сорауга җавап бирә алабыз. Сез бу кеше белән сөйләшә аласыз. Алар хәзер авылга кайта алалар.

31.Җөмләләрнең башын уйлап әйтегез. Придумайте начало предложений. Make up the beginning of the sentences.

........................................ таба алам. ................................. китә алмый. ...................................... кайта алдык. ............................... җавап бирә алырсыз. ........................... әйтә алмаслар. ............................... уйный беләм. .............................. тыңлый беләсең. ......................... җавап бирә белмиләр.

32.Сез нәрсәләр эшли аласыз һәм нәрсәләр эшли алмыйсыз, шул турыда 4 җөмлә языгыз. Напишите 4 предложения о том, что вы можете и не можете делать. Write 4 sentences about what you cannot do and what you cannot do.

6.

Телефоннан ничек сөйләшәбез?Как разговариваем по телефону?

How to speak on the phone?

+33.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

- Алло, исәнмесез!

- Әйе, тыңлыйм, хәерле көн!

- Гафу итегез, Галияне мөмкинме?

- Ул өйдә юк әле.

- Алло, здравствуйте!Hallo, hi!

- Да, слушаю, добрый день.Yes, hello, good afternoon!

-Извините, Галию можно? Excuse me, can I talk to Galiya?

- Её нет дома. She isn’t at home yet.

 

Рис. Разговор по телефону

34. Диалогны тулыландырыгыз. Дополните диалог. Complete the dialogue.

- Алло, Гүзәл, бу ................?

- Әйе, бу ....................

- Син беләсеңме, бәйрәм сәгать .............?

- Минемчә, сәгать .........................................

- Рәхмәт, очрашуга ............

35.Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. Make up a dialogue according to the model.

Үрнәк:

- Алло, сәлам, Лилия! Иртәгә минем туган көнем. Мин сине кунакка чакырам. Туган көн бәйрәме кичке сәгать алтыда башланачак. Соңга калма, кил, көтәм.

- Чакыруың өчен зур рәхмәт, Дәлия. Килергә тырышырмын.

36.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

Телефоннан шалтыратып, ............................... Кесә телефонымның номеры - ....................... Дустым белән телефоннан сөйләшкәч, мин ..............................

Алсуның телефоны ............................... Миңа шалтыратсагыз, .............................. Кичә кич белән сиңа шалтыраттым, ләкин ............................

Ул, телефоннан сөйләшә-сөйләшә, .................................. Әнием белән телефоннан сөйләшкәнче, мин .........................

37. Диалогны укыгыз. Прочитайте диалог. Read the dialogue.

- Алло! Сәлам, Гүзәл. Бу Рүзәл.

- Исәнме , Рүзәл, ничек хәлләр?

- Рәхмәт, яхшы. Ә син ничек?

- Ал да гөл! Укуларың ничек бара?

- Сорама да инде!

- Нәрсә булды?

- Иртәгә тарихтан имтихан бирәбез.

- Ә-ә-ә, алай булгач, барысы да аңлашылды. Уңышлар сиңа! Очрашуга кадәр!

- Исән бул!

38. Диалогтан сүзләрнең синонимнарын табыгыз. Найдите синонимы слов из диалога. Find and write down synonyms in the dialogue above.

Исәнме = ...........................

Бик яхшы = ........................

Сау бул = ..........................

Дәресләр = .........................

Хәлләр ничек = ..........................

39. Билгеләнгән сүзләргә сораулар куегыз. Поставьте вопросы к выделенным словам. Make up questions about the words in bold type.

Бүген безгә кунаклар килә. ........................? Бүген кунаклар безгә килә. .................? Кунаклар безгә бүген килә. .........................?

39.Рифмалап сүзләр кеугыз һәм укыгыз. Прочитайте, вставляя в рифму слова.

- Бу бүләк кемгә?

- Саматка.

- Ә бу бүләк?

- .......................

- Тагын кемгә бүләк бар?

-...............

40. Дустыгызның тормышы белән кызыксыну өчен, аңа сораулар бирегез (6-7 сорау). Чтобы поинтересоваться жизнью друга, задайте ему вопросы. (6-7 вопросов). Give questions to your friend about his/her life (6-7).

+41.“Теремкәй ”әкиятен тыңлагыз һәм сөйләгез. Прослушайте сказку “ Теремок” и расскажите. Listen to the fairytale “Tower” and retell it. Диск 3 №3

СҮЗЛЕКЧӘ.СЛОВАРИК.VOCABULARY

бал кашыгы – чайная ложка-teaspoon

бүләк – подарок- gift

җәяргә (җәй-) – стелить- to lay

җыр – песня- song

җырларга – петь- to sing

игътибарлы – внимательный-attentive

итагатьле – вежливый-respectful

каршы алырга – встречать- to meet, welcome

каршыларга – встретить- to welcome

котларга –поздравить- to congratulate

көй – мелодия- melody

күрше – сосед- neighbour

кыздырырга – жарить- to fry, roast

мөмкинлек – возможность- possibility

озатырга – провожать- to see off

пычак – ножь- knife

савыт-саба тезәргә – раскладывать посуду-arrange the dishes

соңга калырга – опоздать- to be late

тәкъдим итәргә – предлогать- to offer

тәлинкә – тарелка- plate

тәртипле – воспитанный- well-behaved

тыйнак – скромный- modest

үз-үзеңне тотарга – вести себя- to behave oneself

фотога төшәргә – сфотографироваться- to have one’s photo taken

хуҗа – хозяин- host

хуҗабикә – хозяйка- hostess

чынаяк – чашка- cup

эскәтер – скатерть- tablecloth

ягымлы – вежливый- nice, sweet

ҮЗ-ҮЗЕГЕЗНЕ ТИКШЕРЕГЕЗ!ПРОВЕРЬТЕ СЕБЯ!CHECK YOURSELF!

 

+1. Дикторның сорауларын тыңлагыз һәм пауза вакытында җавап бирегез. Прослушайте вопросы диктора и ответьте на них в паузу. Listen to the questions on the recording and answer in pauses.

Кемгә кунакка барырга яратасың?

.........................................................

Кунаклар килгәнче, нәрсәләр пешерәсез?

..................................................................

Бәйрәм табынына нәрсәләр куялар?

.......................................

Син аш пешерә беләсеңме?

................................................

Дустың нәрсәләр пешерә белә?

............................................

Синеңчә, кунакларны нәрсәләр белән сыйларга кирәк?

.......................................................................................

2. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Син кемнәр белән телефоннан сөйләшәсең? Телефон номерың ничек? Дустыңның телефон номеры ничек? Синеңчә, телефоннан ничә минут сөйләшергә мөмкин? Кунакта үзеңне ничек тотарга кирәк? Сезгә кунаклар еш киләме? Синеңчә, кунакларга нәрсә күбрәк ошый: баллы ризыклармы, ит ризыкларымы?

3.Дөрес әйтегез. Скажите правильно. Say it correctly.

Кая? Чәй йорты ...... Кемдә? Әбиләр.......... Кайчан? Якшәмбе .......... Кайдан? Кунак.......... Кемгә? Әбием......... Кемнең? Әтием......... Сәгать ничәгә? Сәгать алты...... Сәгать ничәгә кадәр? Кичке сигез..... кадәр. Кайсы кафеда? “Әкият” кафесы......

4.Җөмләләрнең башын языгыз. Допишите начало предложений. Write the beginning of the sentences.

.....................чакырдык. ................... әзерләдем. ................... пешерде. .................. өстәлгә куябыз. ................ каршылыйм. ............................. әйтергә кирәк. ....................ашыйбыз һәм эчәбез. .................................., шуңа күрә кәефем бик яхшы.

5.Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. Complete the sentences.

Кунакка баргач, .......................... Кунакка барганчы, ...................... Кунаклар килгәнче, ........................... Табын әзерләгәнче, .................... Туган көнемдә ................... Дустымның туган көнендә ......................... Кунактан кайтканда, ..................................

6.Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Мин кунак...... кайтам.

1) –ка 2) – тан 3) – та

Дустым......... кунакка барам.

1) – да 2) – га 3) – а

Без әбием…...... кунакта булдык.

1) - гә 2) – ә 3) – дә

Кунак..... үз-үзеңне тыйнак тотарга кирәк.

1) –та 2) – ка 3) – ны

7.Дөрес языгыз. Напишите правильно.

Write it correctly.

-аяки–ә

пешер…м

чакыр…быз

ярат…

-дыяки–де

кил…ләр

сыйла…к

аша…м

8.Төрле заманнарда дөрес әйтегез. Скажите правильно в различных временах. Say it correctly using different tenses.

Ял көнне ул дусларында кунакта (булырга). Кичә кич белән без кафеда (очрашырга). Мин дусларымны бәйрәм белән (котларга). Без укытучыбызга чәчәкләр (бүләк итәргә). Бәйрәмдә алар (җырларга). Без табынга баллы ризыклар (куярга). Дустымның әнисенә рәхмәт (әйтергә).

9.Дустыгызга кунакка баруыгыз турында сөйләгез. Расскажите о том, как ходили в гости к другу.Tell about your visit to your friend.

ТАТАР МИЛЛИ АШЛАРЫ.ТАТАРСКИЕ НАЦИОНАЛЬНЫЕ БЛЮДА.TATAR NATIONAL CUISINE

Ундүртенче дәрес.Четырнадцатый урок.Eleventh Lesson

 

1. Ризыкларны ничек сайлыйбыз? Как выбираем блюда? How to choose food?

2. Теләкне ничек белдерәбез? Как выражаем желание? How to express a wish?

3. Яраткан ризыкларыбыз турында ничек әйтәбез? Как говорим о любимых блюдах? How to speak about taste of food? изм

4. Исем фигыльләрне ничек кулланабыз? Как употребляем имена действия? How to use verbal nouns?

5. Иртәнге (көндезге, кичке) аш турында ничек сөйләшәбез? Как разговариваем о завтраке, обеде, ужине? How to refer to breakfast (lunch, dinner)?

1.

Ризыкларны ничек сайлыйбыз?Как выбираем блюда?

How to choose food in a cafeteria?

+1.Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. Listen, repeat and read.

-Гафу итегез, Сез нәрсә ашарга телисез?

- Мин татар милли ризыкларын ашарга телим.

- Бүген бездә токмач ашы, өчпочмак, гөбәдия, кыстыбый бар.

 

- Извините, что Вы хотите есть? Excuse me, what woul you like to eat?

- Я хочу есть татарские национальные блюда. I would like to have Tatar national cuisine.

- Сегодня у нас есть суп с лапшой, треугольники, губадия, кыстыбый. We serve noodle soup, triangle, gubadia, kistibiy today.

2.Укыгыз. Прочитайте. Read.

Иртәнге ашны мин өйдә ашыйм, ә көндезге ашны кафеда ашыйм. Монда төрле ризыклар күп. Бүген мин токмач ашы, ит белән бәрәңге һәм компот алдым. Ризыклар бик тәмле булды һәм миңа бик ошады. Кичке ашны мин өйдә ашадым.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! MEMORIZE!

иртәнге аш –завтрак-breakfast

көндезге (төшке) аш –обед-lunch

кичке аш –ужин-dinner

ризык –еда-food

өчпочмак –треугольник-triangle

гөбәдия –губадия-gubadia

кыстыбый –кыстыбый-kistibiy

бәлеш –белеш-balesh

токмач –лапша-noodle

пылау –плов-pilau

пилмән –пельмени-dumpkins

чәкчәк-чакчак-chakchak

(рисунки)

3. Җавап бирегез. Ответьте. Answer the questions.

Син көндезге ашны кайда ашыйсың? Көндез нәрсәләр ашарга яратасың? Сиңа татар милли ризыкларыннан нәрсәләр күбрәк ошый? Кафеда еш буласыңмы? Сиңа кайсы кафе ошый?

4.Диалогларны тулыландырыгыз. Дополните диалоги. Complete the dialogues.

- Кичке ашка нәрсә ..................... яратасыз?

- Гадәттә, мин .......... .